Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa Việt Nam

Cuốn sách trình bày các lý thuyết và khuynh hướng nghiên cứu, phác thảo phân vùng và một số vùng văn hóa ở Việt Nam, đặc trưng vùng trong một số hiện tượng văn hóa

Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa Việt Nam

Ngô Đức Thịnh

Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh

2019

Tóm tắt

Cuốn sách “Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa Việt Nam” của tác giả Ngô Đức Thịnh đã khái quát tất cả các vùng văn hóa của Việt Nam từ đồng bằng Bắc bộ, Tây Bắc và miền núi Bắc Trung bộ, văn hóa cực Nam Trung bộ riêng đến “văn hóa Nam bộ”.

Nội dung cuốn sách chia thành ba phần chính.

. Phần thứ nhất: Trình bày những nét lớn của khuynh hướng nghiên cứu không gian văn hóa, trong đó văn hóa vùng là trung tâm. Chương một tập trung trình bày các trường phái và lý thuyết lớn trên thế giới nghiên cứu vùng văn hóa. Chương hai trình bày việc nghiên cứu này ở Việt Nam, đi từ các quan niệm dân gian tới các ý niệm của các trí thức dân tộc về sắc thái văn hóa địa phương và cuối cùng là việc nghiên cứu của các nhà khoa học về văn hóa vùng.

. Phần thứ hai: Sau khi xác định quan niệm vùng văn hóa và các tiêu chí để phân vùng văn hóa, tác giả đưa ra phác thảo về phân vùng văn hóa ở Việt Nam, coi đây như là giả thuyết công tác lâu dài. Đó là việc phân chia Việt Nam thành 7 vùng văn hóa lớn, trong đó bao chứa nhiều tiểu vùng văn hóa ở cấp độ nhỏ hơn.

Phần này cũng dành một số chương đáng kể cho việc trình bày một số vùng văn hóa tiêu biểu ở nước ta, như: Đồng bằng và trung du Bắc Bộ, tiểu vùng văn hóa Xứ Lạng, vùng văn hóa Tây Bắc và miền núi Thanh Nghệ, tiểu vùng văn hóa Xứ Thanh, Xứ Nghệ, Xứ Huế, Xứ Quảng, vùng cực nam Trung Bộ, vùng văn hóa Tây Nguyên - Trường Sơn và vùng văn hóa Nam Bộ.

. Phần thứ ba: Sau khi bàn tới quan niệm “vùng thể loại văn hóa” (chương 13), thông qua một số hiện tượng văn hóa riêng lẻ (như nhà cửa, trang phục, ăn uống, thuyền bè, sử thi,) mà ở đó chứa đựng những yếu tố khác biệt về vùng, coi đó như là sự bổ sung, cụ thể hóa tính vùng, tính địa phương trong văn hóa Việt Nam.