ChatGPT và những tác động tới nghiệp vụ, nhân viên Thư viện

ChatGPT, viết tắt của Chat Generative Pre-training Transformer, là một ChatBot do công ty OpenAI của Mỹ phát triển và ra mắt vào tháng 11 năm 2022.

Với khả năng tạo ngôn ngữ giống con người và hoàn thành các tác vụ phức tạp khiến ChatGPT trở thành một sự đổi mới quan trọng trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên và trí tuệ nhân tạo. Và cũng chính vì vậy trong tương lai ChatGPT có thể sẽ có những tác động không nhỏ tới mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội trong đó có hoạt động nghiệp vụ tổ chức khai thác tài nguyên thông tin thư viện

1. Hỗ trợ nghiệp vụ tổ chức và quản lý tài nguyên thông tin thư viện

Dịch vụ thông tin và tham khảo tự động: ChatGPT có thể được sử dụng để cung cấp các dịch vụ thông tin và tham khảo tự động, chẳng hạn như trả lời các câu hỏi phổ biến hoặc cung cấp thông tin về dịch vụ, tài nguyên và chính sách giáo dục. Điều này có thể giúp giảm bớt khối lượng công việc và cải thiện tốc độ cũng như hiệu quả của quá trình tham khảo.

Sáng tạo nội dung, lập danh mục và tạo siêu dữ liệu: ChatGPT có thể được sử dụng để tự động tạo danh mục và siêu dữ liệu cho các tài nguyên như sách báo tạp chí, luận án, luận văn, khóa luận, hay các kế hoạch về truyền thông... Mô hình có thể được sử dụng để tạo các bản tóm tắt, và các dạng nội dung khác có thể được sử dụng để cải thiện khả năng tiếp cận các nguồn tài nguyên được chia sẻ.

Phát triển bộ sưu tập: Bằng cách phân tích khối lượng lớn văn bản và xác định các xu hướng cũng như mẫu, ChatGPT có thể giúp cán bộ quản lý xác định các lĩnh vực quan tâm mới và đang nổi lên, đồng thời đảm bảo rằng các bộ sưu tập của họ được cập nhật và phù hợp với yêu cầu đào tạo.

Tiếp cận và tương tác: ChatGPT cũng có thể được sử dụng để tương tác với nghiên cứu viên và quảng bá các dịch vụ, sự kiện của nhà trường. Nhà trường có thể tạo một ChatBot truyền thông xã hội sử dụng ChatGPT để tương tác với nghiên cứu viên và cung cấp thông tin về các chương trình và dịch vụ sắp tới.

Tìm kiếm và khám phá: ChatGPT có thể được sử dụng để cải thiện tính chính xác và hiệu quả của hệ thống tìm kiếm của nhà trường.

2. Tác động của ChatGPT tới hiệu suất lao động và thiết lập những kĩ năng mới cho cán bộ thư viện

Khi áp dụng vào hoạt động nghiệp vụ, ChatGPT có thể hỗ trợ cán bộ thư viện trả lời bạn đọc các câu hỏi cơ bản, tìm kiếm thông tin và cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho bạn đọc. Điều này, có thể làm giảm khối lượng công việc đơn giản và lặp lại, giúp họ tập trung vào các nhiệm vụ phức tạp hơn và tương tác trực tiếp với bạn đọc. Từ đó làm thay đổi hiệu suất, vai trò và đòi hỏi mỗi cán bộ cần tạo lập thêm cho mình những kỹ năng mới để phù hợp hơn với yêu cầu thực tế của công việc.

• Tăng năng suất: Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo có thể giúp cải thiện hiệu suất làm việc, tiết kiệm thời gian và tăng tốc quá trình tìm kiếm thông tin, phục vụ nhanh hơn và hiệu quả hơn.

• Thay đổi vai trò công việc: Thay vì chỉ tập trung vào việc cung cấp thông tin cơ bản, những cán bộ quản lý này có thể chuyển đổi sang các nhiệm vụ phức tạp hơn như nghiên cứu, quản lý tài liệu, tổ chức sự kiện văn hóa, hướng dẫn sử dụng tài nguyên, và tương tác trực tiếp với người dùng để đáp ứng các nhu cầu đặc biệt.

• Tạo lập kỹ năng mới: Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo có thể yêu cầu những cán bộ nhân viên này phải học hỏi và nắm vững các kỹ năng mới. Họ cần hiểu về cách sử dụng ChatGPT và công nghệ tương tự, có khả năng phân tích, đánh giá và tinh chỉnh dữ liệu để đảm bảo chất lượng thông tin được cung cấp.

Tóm lại: ChatGPT có sức mạnh đáng kể thúc đẩy giới học thuật theo cả những cách mới gây lo lắng. Tuy nhiên, ChatGPT dù có thông minh đến đâu vẫn không thể thay thế hoàn toàn vị trí, vai trò của con người. Mỗi thư viện vẫn cần có những nhân viên có kiến thức chuyên môn sâu rộng, khả năng tư vấn và kỹ năng hướng dẫn người học. Điều quan trọng khi áp dụng vào thực tế cần phải xem xét cách sử dụng công nghệ này một cách có trách nhiệm và có đạo đức. Đồng thời với tư cách là các chuyên gia, chúng ta có thể làm việc cùng với công nghệ này để cải thiện công việc của mình, thay vì lạm dụng hoặc cho phép nó lạm dụng chúng ta trong cuộc đua giành tạo ra kiến thức học thuật mới và giáo dục các chuyên gia trong tương lai.