Những mốc son lịch sử qua trang sách: Nhìn từ hai công trình tiêu biểu về Quân đội nhân dân Việt Nam

Nhân kỷ niệm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12) – mốc son lịch sử đánh dấu sự ra đời và trưởng thành của lực lượng vũ trang cách mạng do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, rèn luyện. Thư viện Đại học Công nghiệp Hà Nội trân trọng giới thiệu tới bạn đọc hai cuốn sách hiện đang được lưu giữ và phục vụ tại Thư viện: Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1944–1975) và Quân đội nhân dân Việt Nam (biên niên sự kiện).

Đây là những công trình có giá trị khoa học và tư liệu cao, không chỉ giúp bạn đọc nhìn lại chặng đường 31 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành đầy gian khổ nhưng vô cùng vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam, mà còn góp phần làm sáng rõ vai trò lãnh đạo của Đảng, nghệ thuật quân sự Việt Nam và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp giải phóng và bảo vệ Tổ quốc. Thông qua việc chia sẻ và giới thiệu các ấn phẩm lịch sử tiêu biểu này, Thư viện Đại học Công nghiệp Hà Nội mong muốn góp phần bồi đắp truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm công dân, đặc biệt đối với thế hệ sinh viên – những chủ nhân tương lai của đất nước – trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong dòng chảy lịch sử hiện đại Việt Nam, Quân đội nhân dân Việt Nam (QĐNDVN) không chỉ là lực lượng vũ trang nòng cốt của cách mạng, mà còn là biểu tượng sinh động của ý chí độc lập dân tộc, tinh thần chiến đấu kiên cường và bản lĩnh chính trị vững vàng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta. Việc nghiên cứu, hệ thống hóa và lan tỏa lịch sử QĐNDVN vì thế luôn được đặt ở vị trí đặc biệt quan trọng. Hai công trình: Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1944–1975) của Đặng Hữu Lộc, Minh Cao, Nguyễn Ngọc An và Quân đội nhân dân Việt Nam (biên niên sự kiện) của Nguyễn Quốc Hùng là những minh chứng tiêu biểu cho nỗ lực đó.

Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1944–1975) là công trình chuyên khảo quy mô lớn, công trình lịch sử có chiều sâu khoa học tái hiện một cách hệ thống quá trình hình thành, phát triển và trưởng thành của QĐNDVN từ những ngày đầu ra đời với tên gọi Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, cho đến thắng lợi trọn vẹn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Điểm nổi bật của cuốn sách là cách tiếp cận lịch sử vừa toàn diện, vừa có chiều sâu phân tích. Các tác giả không dừng lại ở việc thuật lại sự kiện, mà đi sâu làm rõ những nhân tố quyết định thắng lợi của quân đội ta: sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng; nghệ thuật quân sự Việt Nam; mối quan hệ máu thịt quân – dân; cũng như quá trình xây dựng quân đội chính quy, từng bước hiện đại trong điều kiện chiến tranh kéo dài, ác liệt.

Qua từng giai đoạn – từ kháng chiến chống thực dân Pháp đến cuộc đối đầu lịch sử với đế quốc Mỹ – cuốn sách cho thấy sự trưởng thành vượt bậc của QĐNDVN cả về tổ chức, trang bị, tư duy chiến lược và nghệ thuật tác chiến. Những chiến dịch lớn như Việt Bắc, Biên giới, Điện Biên Phủ, Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử… được đặt trong bối cảnh tổng thể của chiến tranh cách mạng, qua đó khắc họa rõ nét tầm vóc và vai trò quyết định của quân đội đối với vận mệnh dân tộc. Không chỉ mang giá trị học thuật, công trình còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc, góp phần bồi đắp niềm tự hào, ý thức trách nhiệm của các thế hệ hôm nay trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nếu Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1944–1975) là một bức tranh toàn cảnh với chiều sâu phân tích, thì Quân đội nhân dân Việt Nam (biên niên sự kiện) của Nguyễn Quốc Hùng lại mang đến một cách tiếp cận khác: hệ thống hóa lịch sử quân đội theo trục thời gian, Biên niên sự kiện – ký ức lịch sử được hệ thống hóa. Dưới hình thức biên niên, cuốn sách tập hợp các sự kiện quan trọng liên quan đến quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của QĐNDVN qua từng năm, từng giai đoạn. Từ những quyết định chiến lược của Đảng, Nhà nước, sự kiện thành lập các đơn vị chủ lực, cho đến các chiến dịch, trận đánh tiêu biểu, tất cả được sắp xếp khoa học, ngắn gọn, chính xác.

Giá trị nổi bật của cuốn sách nằm ở tính tra cứu và tổng hợp. Với cán bộ nghiên cứu, giảng viên, học sinh, sinh viên hay những người làm công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống, đây là nguồn tư liệu nền tảng giúp nhanh chóng xác định mốc thời gian, đối chiếu sự kiện và xây dựng nội dung lịch sử một cách chuẩn xác. Biên niên sự kiện không thay thế các công trình phân tích, nhưng lại là “xương sống” tư liệu không thể thiếu trong nghiên cứu lịch sử quân sự.

Đặt hai cuốn sách cạnh nhau có thể thấy rõ tính bổ trợ chặt chẽ cho nhau trong việc gìn giữ và lan tỏa lịch sử. Một bên là công trình lịch sử tổng hợp, có luận giải sâu sắc về quy luật, bài học và bản chất của sự phát triển quân đội trong chiến tranh cách mạng; bên kia là hệ thống biên niên sự kiện giúp cố định ký ức lịch sử bằng những mốc thời gian cụ thể, chính xác.

Trong bối cảnh hiện nay, khi công tác giáo dục lịch sử, giáo dục quốc phòng – an ninh đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ, những ấn phẩm như vậy càng cho thấy giá trị bền vững. Không chỉ phục vụ nghiên cứu, giảng dạy, hai cuốn sách còn góp phần củng cố niềm tin, lý tưởng cách mạng, bồi đắp bản lĩnh chính trị cho thế hệ trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước.

Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam là lịch sử của lòng yêu nước, của trí tuệ và bản lĩnh Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh. Việc tiếp tục nghiên cứu, xuất bản và giới thiệu những công trình có giá trị như Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam (1944–1975) và Quân đội nhân dân Việt Nam (biên niên sự kiện) không chỉ là trách nhiệm khoa học, mà còn là nhiệm vụ chính trị – văn hóa quan trọng, giữ gìn lịch sử để vững bước tương lai. Qua từng trang sách, lịch sử không khép lại trong quá khứ, mà tiếp tục soi sáng hiện tại, tiếp thêm động lực để Quân đội nhân dân Việt Nam vững vàng trên con đường xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.