[Chuyên mục Đọc sách cùng bạn] Giáo trình Đại cương Văn hóa Việt Nam

Chào mừng bạn đọc đến với chuyên mục “Đọc sách cùng bạn” của Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Công nghiệp Hà Nội. Trong số này, chúng tôi trân trọng giới thiệu tới bạn đọc cuốn Giáo trình Đại cương Văn hóa Việt Nam do Tiến sĩ Nguyễn Thị Loan và Thạc sĩ Phan Thị Phương – giảng viên Khoa Công nghệ May và Thiết kế Thời trang, Đại học Công nghiệp Hà Nội biên soạn.

Giáo trình được xây dựng trên cơ sở bám sát yêu cầu thực tiễn đào tạo và chuẩn đầu ra của ngành Thiết kế thời trang, bảo đảm sự kết hợp hài hòa giữa tính học thuật, tính hệ thống và khả năng vận dụng trong sáng tạo chuyên môn. Đây không chỉ là tài liệu học tập nền tảng cho sinh viên mà còn là nguồn tham khảo hữu ích cho những ai quan tâm đến văn hóa Việt Nam dưới góc nhìn ứng dụng trong thiết kế và nghệ thuật.

Nội dung cuốn sách trình bày một cách khoa học và hệ thống những tri thức cốt lõi của ngành văn hóa học, bao gồm: khái niệm văn hóa, phân vùng văn hóa, tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam, các hằng số văn hóa và những thành tố cơ bản cấu thành diện mạo văn hóa dân tộc. Đặc biệt, giáo trình dành sự quan tâm thỏa đáng cho việc phân tích ứng xử và giao lưu trong văn hóa Việt Nam – những đặc trưng mang đậm bản sắc dân tộc, đồng thời có ý nghĩa thiết thực đối với đời sống xã hội và hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực thiết kế thời trang.

Giáo trình được biên soạn gồm 3 chương, bố cục hợp lý, logic, giúp người học dễ tiếp cận và nắm bắt nội dung:

Ngay từ chương mở đầu, giáo trình mang đến cho người học cái nhìn tổng quan về sự hình thành và phát triển của văn hóa Việt Nam trong dòng chảy lịch sử. Thông qua chương này, người học có thể nắm vững các khái niệm nền tảng như: văn hóa, văn hiến, văn minh, văn vật, văn hóa dân gian, văn hóa truyền thống, văn hóa hiện đại, văn hóa ăn – mặc – ở, văn hóa tộc người và không gian văn hóa. Đồng thời, chương học giúp người học hiểu rõ đặc trưng và chức năng của văn hóa, khái quát được tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam qua các thời kỳ, cũng như nhận diện những nét nổi bật của các vùng văn hóa trên lãnh thổ Việt Nam.

Chương 2 tập trung làm rõ các thành tố cơ bản cấu thành đời sống văn hóa Việt Nam – những yếu tố tạo nên bản sắc văn hóa dân tộc trong suốt tiến trình lịch sử. Nội dung chương học cung cấp cho người học cái nhìn toàn diện về văn hóa trong tổ chức đời sống xã hội, từ mô hình sinh hoạt nông thôn truyền thống, cấu trúc đô thị hiện đại đến cách thức tổ chức và vận hành xã hội ở quy mô quốc gia. Qua đó, người học nhận thức rõ rằng văn hóa không chỉ tồn tại ở bình diện tinh thần mà còn thấm sâu vào mọi hoạt động của đời sống xã hội.

Bên cạnh đó, chương này còn đi sâu phân tích văn hóa trong đời sống cá nhân và cộng đồng thông qua các phương diện tiêu biểu như phong tục, tập quán, tín ngưỡng, văn hóa ứng xử và giao tiếp. Các loại hình nghệ thuật truyền thống và hiện đại như âm nhạc, sân khấu, mỹ thuật và nghệ thuật tạo hình cũng được đề cập, phản ánh chiều sâu sáng tạo và đời sống thẩm mỹ phong phú của người Việt. Với cách triển khai rõ ràng, gần gũi, Chương 2 giúp người học nhận diện đầy đủ hơn về không gian văn hóa Việt Nam, từ lối sống, nếp nghĩ đến các hình thức sinh hoạt nghệ thuật, tạo nền tảng quan trọng cho việc phân tích bản sắc văn hóa dân tộc.

Chương 3 tập trung khai thác nội dung về ứng xử và giao lưu trong văn hóa Việt Nam, thể hiện khả năng thích nghi của người Việt với môi trường sống và quá trình mở rộng giao lưu với các nền văn hóa khác. Sau khi hoàn thành chương học, người học có thể nhận diện văn hóa ứng xử với môi trường tự nhiên thông qua những thói quen sinh hoạt gắn liền với đời sống hằng ngày như ăn, ở, đi lại – những yếu tố chịu ảnh hưởng sâu sắc của điều kiện địa lý, khí hậu và truyền thống lao động.

Chương này đồng thời làm nổi bật văn hóa mặc – một phương diện đặc biệt quan trọng, phản ánh tư duy thẩm mỹ, tính ứng dụng và sự biến đổi của văn hóa Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử. Bên cạnh đó, giáo trình còn giúp người học hiểu rõ hơn quá trình giao lưu và tiếp biến văn hóa của Việt Nam với các nền văn minh lớn như Ấn Độ, Chăm, Trung Hoa và phương Tây. Qua đó, làm nổi bật đặc trưng hội nhập mềm dẻo, tiếp thu có chọn lọc và sáng tạo của văn hóa Việt Nam trong dòng chảy lịch sử nhân loại.

Với cách trình bày khoa học, mạch lạc và dễ tiếp cận, Giáo trình Đại cương Văn hóa Việt Nam là tài liệu học tập thiết thực, giúp sinh viên hiểu sâu sắc về văn hóa dân tộc, đồng thời vận dụng những tri thức đó vào tư duy thẩm mỹ và sáng tạo trong chuyên ngành Thiết kế thời trang. Hiện nay, giáo trình đã được phục vụ tại Trung tâm Thông tin – Thư viện, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, sẵn sàng để bạn đọc tham khảo tại chỗ hoặc mượn về nhà nghiên cứu.

Chúc bạn đọc có những giờ học tập bổ ích và nhiều cảm hứng sáng tạo cùng cuốn sách!